HAMDİ ÖZDEMİR
Bu sayıda diş eksikliklerinde, hasarlı dişlerde yada sadece estetik için kullanılansabit protezlerin malzemelerinden -alt yapılarından- bahsetmeye çalışacağım. Çok teknik gibi gelebilir ama aslında değil, bu malzemelerin isimlerini internetten, ziyaret ettiğimiz hekimlerden yada en önemli referans kaynağımız olan komşularımızdan zaten duymuşuzdur. Bu malzemelerin neredeyse tamamı kalıcı geri dönüşü olmayan tedavilerde kullanılmaktadır.
Evet efendim nedir bunlar, “kaplama-kuron-” “köprü” dediğimiz sabit protezlerin yapı malzemeleridir. Metal destekli porselen, zirkon destekli porselen , full zirkon –monolitik- , full porselen kronlar, porselen lamina –yaprak-, kompositlamina –bonding-. Bunlar nedir aralarındaki farklar nedir bunlara bir göz atacağız.
Porselen Kron Nedir?
Çeşitli sebeplerle aşırı madde kaybına uğramış dişlerin korunması içinyada estetik gerekçe ile dişlerin kesilip üzerlerinin diş şeklindeki materyaller ile kaplanması işlemidir. Bu işlem-madde kaybı olmuş- dişe zarar vermez, aksine dişin ömrünü uzatır. Estetik nedenlerle de dişler kuronlanabilir ancak bu tamamen hastanın istediği doğrultusundadır.
Klasik porselen kuronların alt yapısı metaldir ( krom kobalt nikel, altın, titanyum, zirkonyum vb) En yaygın kullanılan hali krom kobalt nikel halidir ki hepimizin bildiği koyu renk bir metaldir. Kullanım nedeni kolaylığı ve elbette diğerleriyle kıyaslanamayacak fiyat avantajıdır. Ne yazık ki doku dostu olan ve bir dönem çok umut bağlanan titanyumun porselenle bağlantısı bizim umudumuz kadar güçlü değildi ve titanyum alt yapılı porselen kronlar pek yapılmaz oldu. Altın alt yapı, aslında müthiş doku dostu ve estetiktir ama o da pahalı bir malzemedir, yurt dışında standart uygulamada kullanılmaktadır. Bir de yeni dönemim vazgeçilmez starı zirkonyum vardır ki hem dokuyla uyumlu ve hem de “renk seçeneği” olan bir metaldir.
Hemen not düşelim bu bahsettiğimiz metaller sadece alt yapıdır ve üzeri porselenle kaplanır, kullanılan metal türünden bağımsız hekiminizin yaptığı ara prova dışında bir daha göremezsiniz.
Biraz starımız Zirkonyumdan bahsedelim, hakkında ne demişler bakalım :
“Estetik ve sağlamlığı bir arada sunması, diş eti uyumunun yüksek olması gibi istediğimiz tüm özellikleri bir arada sağlayan alt yapılarda metal yerine beyaz bir alaşım olan zirkonyum un kullanımı gün geçtikçe artmaktadır. Zirkonyum esaslı porselenler ön dişlerde estetik ve doğal görünümü sağlarken diğer taraftan da arka dişlerde kullanılabilecek dirençli olmaları nedeniyle günümüzde daha çok tercih edilmekte ve diş hekimleri tarafından güvenle kullanılmaktadır. Zirkonyum destekli sistemler metal destekli kaplamalarda yaşanan sorunları ortadan kaldırıp hasta ağzında doğal ve estetik görünüm yaratarak kişilerin yaşam kalitesini arttırmaktadır.
Kaplamalarda metal yerini alan (ille de değil) bu yeni materyal yüksek mekanik direncinin birlikte diş ve diş etlerindeki biyolojik uyumluluğu ve kırılmaya karşı gösterdiği yüksek direnci ile diğer dental materyaller arasından dikkat çekmeyi başarmıştır. Göz dolduran bu yeni materyal yüksek biyo uyumu sayesinde sıkça yaşanan diş eti problemleri ve alerjik reaksiyonlara sebebiyet vermez (elbette iyi ağız ve diş bakımı yapılırsa). Zirkonyum’un bir diğer önemli özelliği ise ışık geçirmedeki başarısıdır.”
Peki aradaki fark nedir?
Her iki malzeme için kesilmesi gereken diş miktarı hemen hemen aynıdır. Metal destekli kuronların alt yapısı gri metalden olur ve direnci zirkonyuma göre daha fazladır. Estetik olarak ince dişeti yapısı olan hastalarda gri bir yansıma yapabilir. Zirkonyum destekli kuronların alt yapısı ise zirkonyum olarak adlandırılan beyaz bir malzemeden yapılmıştır. Bu nedenle diş eti altında gri yansıma oluşturmaz. Her iki malzemenin de üst yapısı porselen ile kaplanır.
Metal kron uygulanan dişlerde uzun dönemde diş eti çekilmesine bağlı diş etinden renk yansıması gibi sorunlar oluşabilir. Zirkonyum kaplama, diş etiyle yüksek uyum sağlar ve uzun yıllar kullanılabilir.
Metal destekli porselen kaplama, zirkonyum kaplamaya göre daha az maliyetlidir.
Metal destekli porselenler ile daha uzun köprüler yapılabilir.
İyi yapılmış kaplamalarla uzun ömürlü sonuçlar elde edilir. Zirkonyum kaplama kesinlikle daha uzun ömürlüdür demek doğru değildir fakat diş eti ve ağız sağlığı için çok daha uygundur.
İmplant üstü all on four gibi tam çene protezlerde metal altyapı tercih edilebilir
Monolitik Zirkonyum Kuron Nedir?
Monolitik zirkonyum bir çeşit monoblok (yekpare) zirkonyumdur. Bu zirkonyum üzerine porselen konmadan ama sanki porselen varmışçasına renklendirilip, makyajlanıp son derece doğal ve estetik görünümlü çok yüksek kırılma dayanımı olan yeni nesil zirkonyum kuronlardır.
Uzun köprüler, bruksist (diş sıkan) hastalar ve dikey boyut (dişleri aşınmış) sorunu olan hastalar için müthiş bir çözüm olmaktadır. Özel patentli üretim sistemi sayesinde, diğer zirkonyum ürünlere göre transparanlığı ve estetik görünümü çok daha iyi olan ve dayanıklılığı da çok daha yüksek olan bir materyaldir. Çok daha az madde kaybıyla, çok daha sağlam restorasyonlar yapılabilir. Yapılan bilimsel çalışmalarda 0.5 mm kalınlığa sahip monolitikzirkonyanın bile ağız içi maksimum ısırma kuvvetlerine karşı yeterli dirence sahip olduğu bildirilmiştir. Monolitik zirkonyum ile yapılan kuron ve köprüler, metal veya zirkonyum alt yapı veya porselen içermediğinden birçok tedavi basamağını ortadan kaldırır.
Bir kaç günde bir yapılan provalara gerek kalmaz. Monolitik zirkonyum ile yapılan kuron ve köprüler, metal alt yapılı veya zirkonyum alt yapılı kuron ve köprülere göre çok daha estetik bir görüntüye sahiptir ve kırılmaya karşı çok daha dayanıklıdır. Bu özellikleriyle metal altyapılı ve zirkonyum altyapılı kuron ve köprülere göre çok daha büyük avantajları olan bir alternatiftir.
Tam Seramik Kuron Nedir?
Tam porselen, tam seramik, full porselen, empress, emax gibi adlar aynı şeyi temsil etmektedir. Estetik diş hekimliği uygulamaları arasında laminavener, zirkonyum uygulamaları ile birlikte en çok tercih edilen tedavi seçeneğidir.
Bu kaplamalar isimlerinde de belirtildiği gibi tek cins malzeme yani tamamen porselenden üretilir. Monolitik zirkonyum için bahsettiğimiz gibi bir altyapı tabakası yoktur. Temeli yüksek basınç ile sıkıştırılarak güçlendirilen, kristal yapılı seramik çekirdektir. Üzerine yine cam seramik yığılması ile renk geçişleri ve estetik tamamlanır.
Maksimum ışık geçirgenliği ve tamamen kristalize yapısı ile doğal dişe en yakın sonuçlar elde edilen kaplamalardır. Ön bölge tek diş restorasyonları gibi renk uyumu kritik, estetik kaygı ve beklenti yüksek olan durumlarda en doğal diş kaplaması olarak tercih edilir. Transparanlık düzeyi, katman renkleri detaylı olarak seçilebilir. Eksik dişlerin olduğu durumda yeterli direnç sağlamayacakları için tercih edilmezler. Büyük azılar bölgesinde tercih edilip edilmemesi; kişinin çene ilişkisine, alışkanlıklarına ve çiğneme analizine göre değerlendirilir. Hekim ve teknisyen açısından maliyeti ve işlemin gerektirdiği hassasiyet arttığı için diğerlerine göre full porselen kaplamaların fiyatları daha yüksektir.
Hangi durumlarda yapılması daha uygundur?
Diastema (Dişler arasın boşluk, ayrıklık) varlığında
Diş boylarının uzaması, konturlanırının düzenlenmesi istenirse
Minimal diş çapraşıklıklarında, pozisyon bozukluklarında
Diş şekil bozukluklarında, zamanla oluşan aşınmalı dişlerde
Beyazlatma ile sonuç alınamayan koyu renkli dişlerde
Gelişimsel şekil ve renk bozukluklarında
Yaprak porselen(LaminateVeneer) için yeterli bağlanma yüzeyi olmayan, çok restorasyonu olan dişlerde
Peki hangi durumlarda yapılması önerilmez?
Diş eksikliği varsa boşluğun doldurulması, köprü yapılması için uygulanmaz
Yüksek okluzal yük alan azı dişlerinde, diş sıkma olan kişilerde uygulanmaz
Metal post veya pin destekli restorasyonu olan dişlere uygulanmaz
İmplant üstü kaplamalarda kullanılması için abutment’in özel işlemlerden geçirilmeli, direk abutment üzerine yapılması gibi ihtimaller, seramik kaplamanın kırılmasına neden olur. Bu durumlarda çiğneme kuvvetlerine daha dayanıklı Zirkonyum kronlar tercih edilmeli.
Masraflı, kullanım alanı kısıtlı da olsa neden kullanılmalı?
Mükemmel bir renk uyumu vardır
Tek diş restorasyon yapacaksak en çok tercih ettiğimiz yöntemdir.
Üç seviye transparanlık seçeneği vardır. Alttaki dişin rengini yansıtmak isteyebilir ya da maskeleyebiliriz. Seçimler tamamen özgür ve estetiktir.
Dişlerden aşındırma miktarı LaminateVeneer(Yaprak Porselen)’e göre fazla fakat zirkonyum kaplamalara göre azdır.
Diğer kaplama çeşitlerine göre daha derinlemesine yapışır dişe daha iyi tutunur.
Cam kristallerinden dolayı daha parlak ve pürüzsüzdür
Dişeti sağlığına, ağız sağlına olumsuz bir etki yapmaz.
Yüz yapısına uygun gülüş tasarımı doğrultusunda ve beklentilere göre yapıldığı için hastanın özgüvenini artırır.
Empress yapı üzerinde artık birikimi olmaz.
Ağız içi tüm yumuşak ve sert dokularla uyum içinde olan full porselenler, rahatlıkla uygulanabilmektedir.
Zamanla renklenme yapmaz.
İkisi de estetikse tam seramik ve zirkonyum kuronun farkı nedir?
İki seçenekte estetik diş hekimliği uygulamalarında güvenle kullandığımızı, biyolojik uyumları yüksek tedavilerdir. Sık sık tedavilerimizde kullandığımız yöntemler ile estetik değeri yüksek, doğan dişler elde edilebilmektedir. Ortak özelliği içeriklerinde estetik problem oluşturacak metal tarzı bir malzemenin olmaması ve gelişmiş sistemlerde üretilerek istenilen sonuçlara ulaşılmasıdır.
Zirkonyum kaplamalar alt yapısı açısından farklılık gösterir ve estetik dışında yüksek direnç beklentisi de varsa tercih edilir.
Yani dişsiz bir boşluğunuz varsa ve bir köprü planlanıyorsa tam seramik bir köprü yapılamaz, zirkonyum tercih edilir. Yine azı dişlerinden yüksek kuvvet ve diş sıkma eğilimi olanlarda tam seramiklerden kaçınmaktayız.
Ön bölge dişlerde, herhangi bir diş eksikliği olmaması durumunda ise Tam Seramikler tercih edilmektedir.
O muydu bu muydu derken konu uzun, burada bitmez. Bu sayıda konuyu metal destekli porselen, zirkonyum destekli porselen, full zirkonyum ve full porselen kuronlarla sınırlayıp gelecek sayıda porselen lamina ve kompozitlamina –bonding- ile devam edeceğiz.
Sağlıcakla kalın.