SANAT CAMİASININ GERÇEK YILDIZI “YILDIZ KENTER”İ KAYBETTİK
Yıldız Kenter, sanat camiasının en nadide, ışıl ışıl parlayan, en gerçek yıldızlarından biriydi.Çocukluğundan bu yana içinde yer aldığı sanat camiasında hep ışığıyla göz kamaştıran eşsiz bir kadındı. 91 yıllık yaşamına sayısız oyun, film, başarı, ödül ve milyonlarca hayranının alkışlarını sığdırdı. Kenter, sahnede devleşen bir oyuncu olmanın dışında aynı zamanda bir eğitimciydi. Üniversite kürsülerinde hocalık yaptı, dersler verdi. 91 yaşında hayata veda eden usta sanatçı son iki yıldır akciğer rahatsızlığı yaşıyordu.Durumunun ağırlaşması sonucu özel bir hastanenin yoğun bakım servisine kaldırılan Kenter, 17 Kasım Pazar günü, akşam saatlerinde hayata gözlerini yumdu.
AYŞE YILDIZ KENTER KİMDİR?
Yıldız Kenter, 11 Ekim 1928 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Asıl adı Ayşe Yıldız’dır. Annesi aslen İngiliz olan Olga Cynthia (Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını aldıktan sonra adı Nadide Kenter olarak değişmiştir) ve babası Türk diplomatı Ahmet Naci Kenter’dir. Yıldız Kenter, beş çocuklu bir ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Ablası Güner, abileri Nedim ve Mahmut, en küçük kardeşi ise kendisi gibi oyuncu olan Müşfik’tir. Kenter ailesi baba Ahmet Naci’nin Ziraat Bankası’ndaki görevi nedeniyle Ankara’ya taşınır. Yıldız Kenter bu nedenle ilkokula Ankara’daki İltekin İlkokulu’nda başlar.
BAŞARILARLA DOLU BİR HAYAT
Yıldız Kenter, Ankara Devlet Konservatuarı Yüksek Bölümünü sınıf atlayarak bitirdi. On bir yıl Ankara Devlet Tiyatrosu’nda çalıştı. Daha sonra “Rockefeller” bursu kazanarak, American Theatre Wing, Neighbourhood Play House ve Actor’s Studio’da oyunculuk ve oyunculuk öğretiminde yeni teknikler üzerine çalışmalar yaptı. Genç yaşta Ankara Devlet Konservatuvarı’na hoca olarak atandı.
1959 yılında Devlet Tiyatrosu’ndan ayrıldı. Muhsin Ertuğrul ile bir yıl çalıştı. Kardeşi Müşfik Kenter ve eşi Şükran Güngör ile “Kent Oyuncuları Topluluğu”nu kurdu. Daha sonraki yıllarda sürekli olarak Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de “Değişen Eğitim Metotları” ve “Oyunculuk Metotları” üzerine çalışmalar yaptı.
1956 yılından itibaren Ankara Devlet Konservatuvarı, İstanbul Belediye Konservatuvarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü’nde bölüm başkanlığı ve hocalık yaptı. 1962 yılında tiyatroya hizmetlerinden ötürü “Yılın Kadını” seçildi. 1968’de, İstanbul’da, Kenter Tiyatrosu’nun binasının inşaatını tamamladı. Sinema oyuncusu olarak üç kez “Altın Portakal” ödülüne layık görüldü. Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya, Hollanda, Danimarka, Kanada, Yugoslavya ve Kıbrıs’ta İngilizce ve Türkçe oyunlar sergiledi.
100’ün üstünde oyun oynadı, 100’e yakın oyun sergiledi. Shakespeare, Çehov, Brecht, Inoesco, Pinter, Albee, Tenessee Williams, Alan Ayckbourn, Arthur Miller, Brian Freil, Neil Simon, Athol Fugard, Sergey Kokovkin gibi uluslararası yazarların yanı sıra Melih Cevdet Anday, Necati Cumalı, Güner Sümer, Adalet Ağaoğlu, Zeki Özturanlı, Güngör Dilmen, Muzaffer İzgü gibi pek çok Türk yazarın oyunlarını da sahneye koydu ve oynadı.
1981’de “Devlet Sanatçısı” olarak ödüllendirildi. 1984’de Roma’daki İtalyan Kültür Birliğince “Adalaide Ristori” ödülüne layık görüldü. 1989 yılında, Korsika – Bastia Film Festivali’nde, “Hanım” filmindeki rolüyle “En İyi Kadın Oyuncu” ödülünü aldı. 1991 yılında tiyatro sanatına hizmetlerinden ötürü Uluslararası Lions Kulübü’nün “The Melvin Jones”uyla ödüllendirildi. İki kez Ulvi Uraz “En İyi Kadın Oyuncu”, üç kez de aynı dalda “Avni Dilligil” ödülüne layık görüldü.1994’de “Konken Partisi” oyunundaki Fonsia rolü ile “Olağanüstü Yorum” ödülünü aldı. Finlandiya Dünya Kadın Kuruluşu tarafından yüz yılın en başarılı yüz kadınından biri olarak onurlandırıldı. 1995’de Kültür Bakanlığı, tiyatro sanatına katkılarından ötürü Onur Ödülü’ne layık gördü. Profesör Kenter’e aynı yıl tiyatro sanatına katkılarından dolayı “Mevlana Kardeşlik ve Barış” ödülü ve 1996’da Magazin Gazetecileri Derneği tarafından Ramiz ile Jülide’deki Jülide rolü için “En İyi Kadın Oyuncu” ödülü verildi. 19 Mayıs 1997’de Uluslararası İstanbul Festivali tarafından verilen Onur Ödülü, Yıldız Kenter’e Dame Diana Rigg tarafından takdim edildi.
Maria Callas rolüyle, 1998’de Ankara Sanat Kurumu “Yılın Kadın Sanatçısı”, 1998 Muhsin Ertuğrul Yaşam Boyu Başarı Ödülü, 1998 Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü, “Mantı” adlı oyunda Madam Arcadina rolüyle 1999 “Afife En İyi Kadın Oyuncu Ödülü”ne layık görüldü. Aynı ödülü 2000 yılında, “Nükte” adlı oyundaki rolüyle yeniden kazandı. 2005–2006 sezonundan bu yana sahnelenen “Gece Mevsimi” adlı oyundaki Lily rolüyle, “Sanat Kurumu En İyi Kadın Oyuncu” ödülünün de sahibi oldu.
Kent Oyuncuları’nın kuruluşunun 45. yılında yeniden “Ben Anadolu”yu seyirciyle buluşturan Yıldız Kenter, oyunculuk kadar önemsediği oyuncu yetiştirme görevini Koç Üniversitesi’nde verdiği derslerle sürdürdü. 2008–2009 sezonunda başrollerini Defne Halman ve Engin Hepileri’nin paylaştığı Victoria (Zafer)’i sahneye koyarak 60. sanat yılını kutladı. 2009-2010 sezonunda Eugene Stickland’ın Kraliçe Lear adlı oyununu yönetti ve baş rolünü oynadı. Bu oyunla 2010 yılı “Sadri Alışık En İyi Kadın Oyuncu” ödülünü aldı.
Yıldız Kenter kendisi gibi oyuncu olan Şükran Güngör ile 1965 yılında evlendi. Tiyatro ve sinema oyuncusu olan Şükran Güngör 2002 yılında hayatını kaybetti. Çiftin bu evlilikten bir kızları oldu.
ROL ALDIĞI TİYATRO OYUNLARI
Miras Kültürel Müzik Ses Nefes Ruh Beden – Neyzen Kerem Tufan – İzmir Adnan Saygun Kültür Merkezi (2013)
Ben Anadolu : Güngör Dilmen – Kent Oyuncuları – 2007
Anna Karenina : Tolstoy/Helen Edmundson – Kent Oyuncuları – 2006
Gece Mevsimi : Rebecca Linkievicz – Kent Oyuncuları – 2005
Oscar ve Pembeli Meleği : Eric Emmanuel Schmitt – Kent Oyuncuları – 2004
Sırça Kümes : Tennessee Williams – Kent Oyuncuları – 2002
Hep Aşk Vardı : Yıldız Kenter – Kent Oyuncuları – 2001
Nükte : Marget Edson – Kent Oyuncuları – 2000
Martı : Anton Çehov – Kent Oyuncuları – 1998
Harold ve Maude : Colin Higgıns – Kent Oyuncuları – 1990
Hamlet : William Shakespeare – İstanbul Şehir Tiyatrosu – 1959
Öfke : John Osborne – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1958
Çöl Faresi : Ladislas Fodor – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1957
Misafir (oyun) : Fritz Schweiger – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1956
Maria Stuart : Friedrich Schiller – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1954
Onikinci Gece : William Shakespeare – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1954 – 1957
Gelin (oyun) : Emile Zola\Marcelle Maurette – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1953
Yanlış Yanlış Üstüne : Oliver Goldsmith – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1952
Ölü Kraliçe : Henry de Montherlant – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1952
Öteye Doğru : Sutton Vane – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1951
Hile ve Sevgi : Schiller – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1950
Yalancı : Carlo Goldoni – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1949
ROL ALDIĞI FİLMLER
1951 Vatan İçin – Büyükanne
1964 Ağaçlar Ayakta Ölür
1965 İsyancılar
1966 Pembe Kadın – Pembe
1967 Yaşlı Gözler – Ümran
1971 Anneler ve Kızları – Fatma
1971 Elmacı Kadın Fatma, Gündoğdu bacı
1972 Fatma Bacı
1973 Ablam
1974 Kartal Yuvası
1983 Zulüm – Orhan’ın annesi Ayşe
1988 Hanım – Olcay Hanım
1999 Güle Güle – Zarife
2001 Büyük Adam Küçük Aşk – Müzeyyen Hanım
2005 Sen Ne Dilersen – Dadı Mimi
2007 Beyaz Melek – Melek
2008 Mevlana Aşkı Dansı