FATMA KURT
ÖZGEÇMİŞ
1992 yılında doğdu. 2015 yılında İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nü bitirdi. 2018 yılında Üsküdar Üniversitesi Klinik Psikoloji Bölümünde “Üniversite Öğrencilerinde Akıllı Telefon Kullanım Bozukluğu ve Çocukluk Çağı Travması ve Dürtüsellik İlişkisi” üzerine tez çalışmasını tamamladı.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı olan Denizli Pamukkale Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğünde KİOÇ (Korunmaya İhtiyacı Olan Çocuklar) kapsamında Nisan 2016’da görevine başlayarak; madde kullanan, cinsel istismara uğrayan, intihara teşebbüs eden, suça sürüklenen çocuklar hakkında sosyal inceleme ve raporlama alanında görev aldı.
Temmuz 2018’de görevinden ayrılarak Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzman Doktor Figen ŞEN KÖSEM’in muayenehanesinde danışan kabulüne devam etmektedir. Çalışma alanları arasında Çocuk-Ergen-Yetişkin-Aile Psikolojisi ve Havacılık Psikolojisi üzerine aktif olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
0-6 YAŞ ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
0 -6 Yaş aralığı bireyin gelişimindeki temel yapı taşlarının yer aldığı en önemli dönemleri kapsamaktadır. Bu dönemde fiziksel, zihinsel, sosyal, dil ve kişilik gelişimi yer almaktadır. Bireyin bu yıllardaki öğrenmiş olduğu kazanımlar ilerleyen yaşantısını da etkilemektedir. Bu kritik dönemde çocuğun ailesi, bakımını sağlayan kişi, sosyal çevre, diğer aile üyeleri ve çocukla iletişimde olan eğitimciler de çocuğun gelişim basamakları sırasında olumlu ya da olumsuz izler bırakabilirler. Yapılan çalışmalarda 0-6 yaş döneminde yaşanan travmatik olaylar ya da öğrenilen davranış ve tutumların ilerleyen yaşlarda kişinin kişilik gelişimine, davranış ve tutumlarına, yaşamındaki inanç ve değerlerine dek büyük çapta etkisini sürdürmektedir.
PEKİ BU DÖNEMDE EN SIK KARŞILAŞILAN DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI NELERDİR
KONUŞMA BOZUKLUKLARI
Her çocuğun bireysel ve gelişim aşamalarının farklı olduğu kabul edilerek genel anlamda ilk kelimelerini söylemesi ve konuşma becerisini – eylemini tamamlaması 2-2,5 yaş civarıdır. 3 yaşında bir çocuk genel olarak 3 kelimelik cümleler kurabilir. Konuşma bozuklukları kapsamında konuşmanın gecikmesi, harflerin doğru telaffuz edilememesi ve kekemelik girer. 2 yaş ve sonrası çocuklarda dikkatle takip edilmesi ve ihmal edilmemesi gerekmektedir.
KEKEMELİK
Hece, ses ve sözcüklerin tekrarı ya da konuşmanın akışını bozan duraksamalar şeklinde kendisini gösteren bir konuşma bozukluğudur. Var olan bu bozukluğun şiddeti çocuğun içinde bulunduğu durum ya da olaylara karşı tepkisine göre de değişim göstermektedir. Çekindiği bir kişiye karşı konuşmada güçlüğün artması, korku ve endişe duyguları yaratan ortamlarda daha tetikleyici bir hal alabilmektedir.
Konuşma çok yavaş ya da hızlı olabilir. Genellikle şiir okurken ya da şarkı söylerken kekemelik oluşmaz. Konuşma becerisinin kazanılmaya başlandığı 2 ve 5 yaş aralığında kekemelik ortaya çıkabilir. Ailenin tutumu ve içinde bulunduğu sosyal çevrenin de tedavi sürecinde önemi büyüktür. Bu süreçte aileler çocuklarının sözünü kesmeden, tamamlamaya çalışmadan sabırla çocuğun sözünü bitirmesini beklemeli, bu süreçte ailede oluşan kaygının çocuğa aktırılmasını engellemeli ve çocuğu sık sık bu konuya yönelik uyarmamalıdırlar.
TIRNAK YEME
3 yaş ve sonraki dönemde daha sık rastlanılan bir davranış bozukluğudur. Tırnak yeme eylemi genellikle çocuğun boş kaldığı anlarda, dalgınken, bir şey izlerken, kaygı duyduğu kişi ya da durumlara göre değişkenlik gösterebilir. Bu eylemin temel noktasında yer alan endişe, korku, kaygı, güvensizlik ya da aile içi iletişim eksiliği yer alır. Çocuk kendisini ifade edemediğinde ya da var olan kaygılarını dışa vuramadığında bu eylemi gerçekleştirir. İlk olarak çocuk için kaygı ve korku yaratan durum tespit edilmeli ve psikolojik destek ile bu süreç tamamlanmalıdır. Aileler ise çocuğun bu davranışına yönelik aynı şekilde kaygılı ve kızgın yaklaşmamalıdırlar. Çocuğun tırnağını yediğini fark ettiğinde uyarmamalı, çocuğun dikkatini başka yöne çekmeye çalışmalıdırlar.
PARMAK EMME
Genellikle ilk diş çıkarma döneminde başlayan bu eylem ilerleyen yaş dönemlerine dek devam edebilmektedir ve bu durum da çocuğumuzun hem ağız sağlığını hem de psikolojisini etkilemektedir. Parmak emme davranışının altında yatan nedenler arasında erken meme, emzik ya da biberondan kesme, çocuğun duygusal olarak yeterince beslenememesi, ilgi ve sevgi yoksunluğu yer almaktadır. Tıpkı tırnak yeme davranışında ebeveynin dikkat etmesi gerektiği gibi parmak emmede de davranışının yapılmaması konusunda çocuk uyarılmamalı, korkutulmamalı, utandırılmamalı ve cezalandırılmamalıdır.
GECE İŞEMESİ (ENÜREZİS)
Çocuğun herhangi bir fiziksel problemi olmamasına, gündüz idrar kontrolü yapabilmesine hatta tuvalet eğitimini tamamlayarak bezden çıkmasına rağmen haftada en az 2 gece tekrarlayan idrar kaçırmaları gece işemeleri kapsamına girer. Yaş büyüdükçe sorun olarak kabul edilebilir. Geceleri hormon salgılanmasının artması, gelişimsel problemler ya da ailede yaşanan boşanma, kardeş doğması, iflas, kavga gibi benzer durumlarda gece işemesinin ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Gece işemesi çocuklara olduğu kadar aileler için de zor bir süreçtir. Bu durum karşısında öfkelenmeden çarşafların, yatakların, kıyafetlerin yıkanması bir hayli güç bir durum yaratmaktadır. Bu noktada özellikle gündüz idrarırını tutabilen çocuğun gece idrarını kaçırması bilinçli bir davranış olarak görülür aileler tarafından. Çocuğun uykusu ağırsa, tuvalet eğitimi verilirken inatlaşma yaşanıldıysa ya da hatalı veya erken eğitim verilmesiyle de gece işemesi oluşabilir. Çocuğumuzun düzenli bir ilaç kullanımı yoksa (özel bir durum yoksa); sıvı kısıtlaması, mesane çalışmaları, takvim tutma, uykudan önce idrar torbasının boşaltılması, ödül ve alarm sistemi kullanılabilir.
KAKA KAÇIRMA (ENKOPREZİS)
4 yaşından büyük çocukların kakalarını kıyafetlerine ya da tuvalet dışı yerlere yapmasına “kaka kaçırma” denir. Genelde kabızlık da bu davranışa eşlik eder. Bazı durumlarda çocuklar kaka yaparken can acıması sebebiyle kakasını tutmak ister, daha fazla tutamadığında da kaçırabilir. Tuvalet eğitimi sırasında eğitimi veren kişi ya da ebeveynle inatlaşır, tutmaması gereken zamanda tutmak, yapmaması gereken zamanda yapmak isteyebilir. Tuvalet eğitiminde baskıcı bir tutum, aile içindeki iletişimsizlik ve huzursuzluk, çocuğun tuvalete gitmek ya da yapmak hakkındaki korkuları, oyunu bölmek konusunda isteksizlikleri bunun nedenlerinden olabilir. Fiziksel bir problem olup olmadığının araştırılması, yoksa bir uzmandan yararlanılması gerekir.
DAVRANIM BOZUKLUĞU
Çocukta baş kaldırma, karşı gelme, inatçılık, saldırganlık, kavgacılık, kişilere ya da eşyalara zarar verme şeklinde görülmektedir. Bir çocuğun davranım bozukluğunun olabilmesi için bu tür eylemlerin sık sık tekrar etmesi, engellenmekte güçlük çekilmesi gerekmektedir. Bu bozukluğun temeldeki nedenleri arasında ise parçalanmış aile öykülerinin bulunması, aile içi şiddetli bir geçimsizliğin yaşanması ve organik nedenler yer alabilmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna eşlik eden bir bozukluk olarak ortaya çıkabilir. Bu süreçte aile ve çocuk psikolojik destek alarak çocuğun dürtülerini kontrol etmesinde, özdenetimini arttırmasında, ilgi çekme kaynağını pozitif davranışlara yönlendirmede etkin hale gelerek çocuğa yardımcı olabilirler.
UYKU
BOZUKLUKLARI
GECE TERÖRÜ
Gece terörü yaşayan çocuklar uykudan gözlerini açarak uyanmış gibi görünürler ama uyumaya devam ediyorlardır. Genelde ağlayarak, çığlık atarak ya da beden hareketleri de eklenmiş, hiç avutulamayan kalkışlar söz konusudur. Kendiliğinden sakinleşir ve genelde uykuya devam eder ve sabah hatırlamazlar. Bu kalkışların sıklığı önemlidir. Uzman desteği gerektirir.
UYKUDA SAYIKLAMA VE YÜRÜME
Çocukluk döneminde en sık rastlanan uyku bozukluğu türüdür. Uyurgezer çocukların aile öykülerinde de uyurgezerlik ve gece altını ıslatma olduğu görülebilmektedir. Çocuklar uyandıklarında yaşadıklarını hatırlamazlar. Uykuda yürümeye uykuda konuşma da eklenir. 15 saniye de yarım saat de sürebilir. Uykuda sayıklama her gece oluyorsa, ses tonu yüksekse, kendi sesine uyanıp uyku kalitesi bozuluyorsa bir uzmana danışmakta fayda vardır. Uyurgezerlikte mutlaka uzman desteği almak gerekir.
TİKLER
Tikler kasların istemsiz kasılmaları sonucunda ortaya çıkan ani ritmik olmayan, tekrarlayıcı ve aralıklı hareketlerdir. Sadece yüzde değil, vücudunun diğer uzuvlarında da baş gösterir. Ses tiklerinde tekrarlayan boğaz temizleme veya ses çıkarma görülür. Erken yaşta başlayan tik bozukluklarının çoğu gelip geçici tik bozukluğu türündendir. Tedavide eşlik eden başka bir sendrom yoksa kontrol altına alınabilir ve sonlanabilir
AİLELER BU TÜR PROBLEMLERLE KARŞILAŞTIĞINDA NELER YAPILMALIDIR ?
0-6 yaş gelişim döneminin önemini es geçmeden var olan süreç hakkında çocuklarımızı ilk olarak Çocuk ve Ergen Psikiyatrisine götürerek muayene sürecini gerçekleştirmeliyiz. Ardından sürecin takibi bölümünde alanında Uzman Psikolog eşliğinde yürütülmesi sağlıklı bir şekilde ailenin de çocuğunda ilerlemesinde büyük destek sağlamaktadır. Var olan davranış bozukluğu ilk keşfedildiği an destek alınırsa süreç daha hızlı ilerlemektedir. İlerleyen yıllarda geçebilir ya da geçici bir süreçtir şeklinde aileler tarafından yorumlanmadan alanında uzman kişilerden destek alnmalıdır.